FOMO. Jak media społecznościowe wpływają na nasze zdrowie psychiczne?

Czym jest FOMO?

FOMO, czyli „Fear of Missing Out”, to zjawisko psychologiczne, które odnosi się do strachu przed przegapieniem czegoś ważnego lub ekscytującego, co dzieje się w życiu innych osób. W dosłownym tłumaczeniu FOMO oznacza „strach przed utratą” i jest to reakcja na poczucie wykluczenia lub nieobecności w jakiejś ważnej społecznej interakcji, wydarzeniu czy doświadczeniu. Zjawisko to jest najbardziej widoczne w erze mediów społecznościowych, gdzie użytkownicy, za pomocą aplikacji takich jak Instagram, Tiktok czy Twitter, śledzą na bieżąco życie innych, co może potęgować poczucie nieadekwatności i lęk przed tym, co się przeoczyło.

Zjawisko FOMO nie jest nowym fenomenem – choć w przeszłości nie istniały media społecznościowe, to od zawsze ludzie obawiali się bycia wykluczonymi z ważnych wydarzeń czy niezdobycia informacji. W dzisiejszych czasach jednak media społecznościowe potęgują to uczucie, ponieważ pozwalają na ciągłe porównywanie się z życiem innych osób. Na Instagramie czy Facebooku dostrzegamy najlepsze momenty z życia innych –  wakacje, imprezy, sukcesy zawodowe – a to może prowadzić do poczucia, że nasze życie jest mniej ciekawe.

Problem FOMO

FOMO jest coraz bardziej powszechnym zjawiskiem, szczególnie wśród młodszych pokoleń, które dorastały w pełni cyfrowej rzeczywistości. Często pojawia się u osób, które intensywnie korzystają z mediów społecznościowych, gdzie widok osób biorących udział w ciekawych wydarzeniach, podróżujących lub cieszących się wyjątkowymi doświadczeniami, może prowadzić do poczucia bycia pominiętym.

Problematyka FOMO wiąże się nie tylko z emocjonalnym dyskomfortem, ale także z konkretnymi konsekwencjami dla zdrowia psychicznego i samopoczucia. 

Co charakteryzuje FOMO?

Niezadowolenie z własnego życia. Osoby cierpiące na FOMO często porównują swoje życie do tego, co widzą na mediach społecznościowych, co może prowadzić do poczucia niezadowolenia, a nawet depresji.

Zaburzenia snu. Częste sprawdzanie mediów społecznościowych w nocy, aby nie przegapić żadnych ważnych informacji, może prowadzić do problemów ze snem, to z kolei pogarsza ogólne zdrowie psychiczne.

Poczucie izolacji. Pomimo bycia w stałym kontakcie ze znajomymi w sieci, osoby doświadczające FOMO mogą czuć się bardziej osamotnione, ponieważ przeżywają poczucie braku uczestnictwa w realnych, fizycznych wydarzeniach.

Nerwica technologiczna 

Nerwica technologiczna, znana również jako „zmęczenie cyfrowe” to zjawisko, które opisuje negatywne skutki nadmiernego i ciągłego korzystania z technologii, zwłaszcza mediów społecznościowych, smartfonów i internetu. Coraz więcej osób doświadcza tzw. „technostresu”, stanu, w którym nadmiar informacji, ciągła dostępność i nieustanna interakcja z technologią prowadzą do wypalenia, poczucia przeciążenia, a nawet do zaburzeń zdrowia psychicznego.

Nerwica technologiczna objawia się w różnorodny sposób, a jej skutki mogą być zarówno fizyczne, jak i psychiczne. Jednym z najczęstszych objawów jest zaburzenie snu. Nadmierne korzystanie z mediów społecznościowych, szczególnie tuż przed snem, zakłóca rytm dobowy organizmu, prowadząc do problemów ze snem. Ekspozycja na niebieskie światło emitowane przez ekran urządzeń zmienia wydzielanie melatoniny, hormonu odpowiedzialnego za sen, co może prowadzić do bezsenności i zmęczenia. Kolejnym objawem jest poczucie przeciążenia informacyjnego. Zbyt duża ilość bodźców, takich jak nieustanne powiadomienia, e-maile, wiadomości i nowości, powoduje, że nasz mózg staje się przeciążony informacjami. To z kolei prowadzi do trudności w koncentracji, zmniejszonej efektywności w pracy i ogólnego poczucia wypalenia. Porównywanie się z innymi w mediach społecznościowych oraz nieustanne śledzenie życia innych osób może prowadzić do obniżenia nastroju, lęku, stresu, a nawet depresji. Nieustanny dostęp do informacji sprawia, że odczuwamy jeszcze większą presję. 

Z jednej strony żyjemy w coraz szybszym tempie, w którym technologia stała się nieodłącznym elementem codzienności. Coraz częściej jesteśmy pod presją, aby być zawsze dostępni, szybko odpowiadać na wiadomości i śledzić na bieżąco wszystkie informacje. To powoduje, że nie mamy czasu na odpoczynek od bodźców zewnętrznych, a nasz organizm zaczyna reagować stresem. Z drugiej strony, uzależnienie od urządzeń mobilnych stało się powszechne. Smartfony i inne urządzenia mobilne umożliwiają łatwy dostęp do informacji i komunikację, ale uzależniają nas od ich ciągłego sprawdzania. 

Jak temu zaradzić?

Świadome ograniczenie mediów społecznościowych. Jednym ze sposobów radzenia sobie z FOMO jest zmniejszenie czasu spędzanego na mediach społecznościowych. Regularne wyłączanie powiadomień, wyznaczanie limitów czasowych na przeglądanie aplikacji, może pomóc w ograniczeniu wpływu FOMO.

Zwiększenie obecności w “realnym świecie.” Zamiast spędzać czas na patrzeniu na zdjęcia innych, warto skupić się na aktywnościach w realnym świecie, które dostarczają satysfakcji i radości, np. spotkania z przyjaciółmi, pasje, sport, praca twórcza.

Akceptacja własnego życia. Kluczowym elementem walki z FOMO jest akceptacja swojego życia i tego, że nie można uczestniczyć we wszystkim, co oferuje świat. Każdy z nas ma swoje unikalne ścieżki i priorytety, i to, co jest ważne dla innych, nie zawsze musi być istotne dla nas.

Mindfulness i medytacja. Regularne praktyki uważności i medytacja pomagają skupić się na chwili obecnej i zmniejszają poczucie niepokoju związanego z brakiem kontroli nad tym, co dzieje się wokół nas.

Poszukiwanie autentycznych doświadczeń.  Zamiast dążyć do perfekcji i porównywać się z innymi, warto skupić się na autentycznych doświadczeniach, które naprawdę sprawiają radość i spełnienie. Często są to małe, codzienne chwile, które mają większą wartość niż zewnętrzne wydarzenia.

Statystyki i badania

Zjawisko FOMO jest obecnie przedmiotem wielu badań psychologicznych, szczególnie w kontekście jego wpływu na zdrowie psychiczne. Badania wskazują, że FOMO jest jednym z głównych powodów stresu wśród osób młodszych, szczególnie w wieku 18-29 lat. Według badania przeprowadzonego przez The American Psychological Association w 2023 roku, aż 60% młodych dorosłych przyznało, że doświadcza FOMO, a 40% z nich odczuwa znaczną presję społeczną z powodu ciągłego dostępu do mediów społecznościowych.

Inne badanie, przeprowadzone przez University of Essex w 2021 roku, sugeruje, że osoby intensywnie korzystające z platform takich jak Facebook czy Instagram mają większą tendencję do odczuwania lęku i niezadowolenia z własnego życia. Badania te pokazują, jak wielki wpływ na zdrowie psychiczne ma porównywanie się do innych w sieci.

Źródła:

• American Psychological Association (2023). „Social Media and Mental Health: A Study on FOMO.”
• University of Essex (2021). „Impact of Social Media on Psychological Well-being: A Study on Facebook and Instagram Users.”